Xornada 2 da Liga da Primavera 2022. Duelo entre Fran Fernández Davila e Xerardo Méndez.
Traba: O relato debe conter catro versións da mesma historia.
Don Fabricio
Xerardo Méndez.
“Don Fabricio é morto”. Soltoumo así, nesa fala siciliana que se gasta cando está de mal xenio. Non sei se llo debería consentir. Imos vellos, as palabras non mancan tanto. Hai dous anos que o Benedetto marchou para América, tres meses que pasou a peste, outra vez. Tivemos sorte: coa casiña arredada da vila e a horta e o galiñeiro para nos manter. A maioría da xente da vila pasou máis que necesidade: fame e medo, e morreron tantos coma sempre. Se segue habendo xente é porque as mulleres seguimos a darlle fillos á terra para que os coma. Nacín no 37, aquel ano da peste que levou o papá, coma no 54, cando o coñecín. Era alto e forte. Pero naquela canella na que o atopei tirado non era máis que un langrán guapo que arelaba que Sicilia se parecese a Inglaterra. Sempre se portou coma un príncipe. O meu príncipe parvo. Seica o coñecemento mata o amor. Oxalá fose certo.
2.
Morreu haberá dez anos e ela aínda suspira por el. Ofreceuma cun lote de raparigo, casa e horta, un día que tiñan unha festa ben rumbosa, por ben servir cos mil de Garibaldi e contribuír a que a súa casa non ardese coma outras. Dixen que si, que eu nada tiña, nin esperanza de ter. Ben a vía na cociña todos os días, e era linda coma mañá de xuño. Sempre foi amable comigo. Igual, de todas as cousas que sempre nos arredaron, esa foi a que peor me sentou sempre. Nunca me levantou a voz, nunca se queixou. O peor era saber que a unha palabra súa había volver carretar peixe ou sachar a xornal cando houbese onde. Deume seis fillas, que foron morrendo da peste, dos tifos, do cólera… Quédame unha. Viva Italia, si, pero os pobres que nos levantamos para non volver pasar fame seguimos comendo merda.
3.
Querido Benedetto: só unhas letras para che contar que a casa de Salina é unha ruína. En canto faltou don Fabricio, Dona Concetta desbaldiu o patrimonio familiar mercando reliquias de santos, falsas coma moedas de madeira. Entre Dona Angélica e os seus acólitos forzaron o bispo a non a poñer en ridículo, pero non queda unha lira para manter o pazo, e as propiedades están tan hipotecadas que á pobre Concetta non lle deixaron outra alternativa que ir pasar os últimos dias a un convento. Aceptouno, despois de se desfacer daquel can que tivera o vello tantos anos. Tiña por aquel Bendicó unha devoción anormal, que Concetta herdou, e conservou todos estes anos aquel can que o vello mandara taxidermizar para que o acompañase no seu despacho, mesmo despois de morto. Non é estraño que o chamase dunha forma tan parecida a ti? Ás veces recordo discusións dos pais nas que falaban de ti. Se che vai tan ben igual podías mercar a casa. Está á venda. Ou mellor non veñas. Volve haber peste.
4.
Querida Lela: Igual vou. Aquí a dinamita anda barata.
L’Italia chiamò
Fran Fernández Davila.
Cosa sarà, Federico, quello que chiamerai Italia? un-dous-tres, un-dous-tres. L’Italia sará unha familia, non, unha nación, unha nación que recobre a gloria dese imperio de hai mil anos un-dous-tres, un-dous-tres, un país nacido das súas illas que estará completo cando entremos en Roma un-dous-tres, un-dous-tres, entraremos tres veces en Roma se fai falla, faremos dela unha cidade aberta un-dous-tres, un-dous-tres, mesmo se cómpre que un día, a tres quilómetros de Palermo, Giusseppe remate a súa quenda un-dous-tres, un-dous-tres, fará calor na estrada, a sequidade da súa boca desexará afogar nunha Moretti un-dous-tres, un-dous-tres, e unha furgoneta virá buscalo para levalo á casa. L’Italia sará esa furgoneta
Non, Federico, L’Italia non vai ser iso un-dous-tres, un-dous-tres, L’Italia sará Beppino, o seu fillo, que xogará na rúa e sorriralle ao lonxe, mentres tire a gol cunhas botas imaxinarias, xa non usará as de Maradona, dende aquel o día que soase o himno arxentino no Olímpico de Roma, Oíd mortales el grito sagrado, e Maradona inflase peito con anoxo, Libertad, libertad, libertad, baixo asubíos, si, e o estadio atrone, si, iso será Italia, un estadio que atrone mentres Giusseppe sobe as escaleiras, e da cociña saia un agre fedor a desprezo, a Italia será, un-dous-tres, un-dous-tres, Italia será as escaleiras.
Non, Sofia, L’Italia non vai ser iso un-dous-tres, un-dous-tres, a Italia será un avión que chega tarde, un xuíz que conduce coa súa dona pola autoestrada, Italia será o seu bico, e os nosos fillos os herdeiros de Roma, un-dous-tres, un-dous-tres, o fillo do lancheiro de Corrientes a perfilar os beizos, Italia será eses beizos, un brazo en alto coa palma estendida, un tirano cabeza abaixo, Oíd el ruído de las rotas cadenas, a Italia será Abisinia, Ved el trono a la noble igualdad, un estrondo que faga tremer o Etna, un burato na autopista. Si Italia será por moito un burato na autopista.
Non, Marcello, non. Case pero non. Italia será un estreito en calma, un mozo morto envolto no nome Totti, un-dous-tres, un-dous-tres, o número dez, nunha cohorte dende os Alpes a Sicilia, un rapaz a meter un gol e escoitar un trono, unha choiva de entullos, unha man que busca a outra para chegar á morte, e unha nai a arder, unha nai que arde mentres contempla o fume ás aforas de Palermo, un-dous-tres, un-dous-tres, Italia será Palermo, Italia será esa nai, Italia será ese pai, o que sorrí porque o seu fillo non ten botas, pero irá mañá, vivo, á escola, Italia será esas botas, Italia será esas botas.
BiosBardia 
Coido que nesta edición está custando esta trama. A idea de facer catro versións, tres, cinco ou dezasete, sempre é exercitar o distanciamento entre a voz autoral e as voces narrativas. O máis importante neste tipo de relatos é a autonomía das voces de cada personaxe, e logo a seguir, o seu punto de vista sobre unha historia. Claro que esa historia pode ser máis ou menos ampla, ter as fronteiras máis ou menos diluídas, pero será responsabilidade do autor facela verosímil tendo en conta, sobre todo, o tamaño do texto.
‘Don Fabricio’
Neste relato hai catro personaxes, pero apenas unha voz. O narrador é sempre o mesmo e só muda o punto de vista. Pero a mirada é unha en todos os casos (podemos salvar a cuarta parte, que seguramente é a máis potente xusto porque se independiza un pouco das demais). Ademais, non é un relato con historia senón con atmosfera. O autor decide mergullarse (e mergullarnos de paso) no ambiente que lle inspirou a foto e, seguramente, a película. Os detalles literarios están botados un pouco ao chou, sen xerarquía, coma se o autor non fose consciente de que só tiña 500 palabras. Polo tanto, o lector ten que procurar sustento na expresividade. E aí hai momentos potentes, coma a versión 4, pero tamén moita minidigresión, moito dato concreto (coma as datas) que no fondo non serven para nada. Coido que este relato precisaría unha reescrita completa logo de que o autor reflexione sobre: Que quere contar e, sobre todo, que debe distancialo da foto que o inspirou e voar pola súa conta.
L’Italia chiamò
Neste caso o autor si expresa con maior claridade cal é a historia. A historia é a historia de Italia a base de pequenos detalles que para o autor do relato comunican a súa esencia particular dese país tan antigo en aparencia, mais tan artificial na realidade. E faino a xeito de videoclip. Este relato podería converterse facilmente nunha curtametraxe a base de retrincos audiovisuais montados a toda velocidade. Ese ritmo está moi ben conseguido e transmite coa viveza das palabras ese rastro de imaxes icónicas coma a do xuíz antimafia Falcone ou Maradona en Italia’90. O problema é que aquí temos unha historia contada en catro capítulos, non en catro versións, ou case mellor varias historias reunidas coma nunha piña. Outro problema, menor, e recoñezo que analizado desde un prisma completamente subxectivo, é que as referencias fican coma voaxas no ar. Si podo intuír que son elementos propios de Sicilia e Nápoles, o territorio do antigo Reino das Dúas Sicilias no que Visconti, e antes Lampedusa, sitúan O Gatopardo. Pero daquela Italia será ou non será? Será que Italia non foi, non é, e só pode ser ‘será’, un estado/nación artificial sustentado nunha idea de futuro: futura unidade da lingua, futura igualdade dos territorios…? Paro porque vou escribir máis texto ca o que ten o propio relato.
Voto por ‘L’Italia chiamò porque, aínda que non atende a traba, o seu rival tampouco o fai e este relato é literariamente superior ao outro.
Don Fabricio
tras lelo 3 veces dimito de entender o relato (refirome a entendelo plenamente). Ademais penso que non é tan importante, como di cesar é un relato de atmosfera. E está conseguida, pero non lle vai nada ben a traba, porque, de novo como apuntou cesar, excepto na ultima entrada non se percibe unha voz diferente en cada fragmento. Tampouco trataba a traba de conseguir iso. Podian ser 4 versions da mesma historia usando a mesma voz, so que ó deseñar unha historia coma esta (na que hai varias 1º persoas) si que era necesario que fosen distintas.
O certo é que vez “eliminadas” a historia e a estrutura só quedan cousas boas que dicir.
O estilo é bo, a lectura é agradable, nalgun momento hai sobreexplicacion pero non chega a incomodar, as referencias espaciais e temporais danlle cor e personalidade. O que lle faltou ó relato foi que os seus distintos elementos (forma e contido, e outros subelementos) fixeran sinerxia e se apoiasen de forma mais eficaz uns nos outros. É unha mestura rara ler eses 2 primeiros fios de pensamento e despois as cartas. Chamádeme tocapelotas, pero por que están os 2 primeiros narradores facendo esa especie de resumo vital para si mesmos? non é completamente natural. As cartas si que son naturais, pero os pensamentos… se non os executas ben corres o risco de facelos parecer artificiais, coma os habitantes/actores do show de truman.
L’Italia chiamò
Trala segunda lectura tiña unha idea do argumento pero non remataba de unir as liñas de puntos. Ó ler o comentario de cesar vin a luz e xa asentou todo no seu sitio. Vouno explicar mellor: cría que o relato trataba unha historia de italia subxectiva, 4 historias en realidade (porque o estaba lendo desde o prisma da traba, 4 versions distintas). E seguindo esa premisa non lograba chegar a bo porto. Lendoo desde a perspectiva de que non se cumpliu a traba xa se entende mellor.
Sobre os 1-2-3, por que hai tantos no 1º paragrafo e tan poucos (que xa lle chega) nos restantes? significa algo iso? Tampouco ubico ben as marxes temporais. Se maradona está no 2º paragrafo é que se trata da historia recente (igual no 1º se fala dunha furgoneta). Por desgraza non teño coñecementos tan fondos de italia como para disfrutar do que se conta, asi que de novo teño qeu recurrir a valorar o relato mais como idea ou forma que como historia ou argumento (cousa que sinceramente non debe ter).
Voto por L’Italia chiamò porque o final, co tema das botas, que é algo recurrente, se consegue un chispazo literario que inda que sexa por un segundo fusiona o relato coa realidade, ó autor co lector e á italia politica coa física.
É verdade que a traba non obriga a cambiar a voz narrativa, e ocórrenseme outros xeitos de cumprila, pero en calquera caso o que define unha versión é o punto de vista ao redor do obxecto. Podemos expresalo ao revés, o único que debe permanecer igual é o obxecto, o demais debe variar de versión a versión.
Este comentario é de Carlos Vega:
Dende logo esta traba debeu ser das máis complicadas. Claro que, como a da segunda persoa, pasan a segundo plano cando xorde a historia. Semellan tan simples que non as pensas demasiado, e trágaas o propio relato. Eu, polo menos, que xa me estrelei con algunha destas, andarei con ollo para a próxima.
Lin Don Fabricio coa sensación de que a historia non remataba por adaptarse ao formato, porque as tres primeiras versións non se diferencian entre si como o fai a última, co que pensei que era un relato en dúas partes e non en catro. Tamén a mestura entre corrente interna e cartas non rematou por convencerme. Creo que fai perder esa sensación de unidade que dunha forma ou da outra dá identidade ao relato. Fai un bo traballo situando a historia, cunha mestura de datos particulares e xerais que levanta a atmosfera de forma sutil, dálle personalidade, como di Lois. Eu tiña a concepción dos relatos como narracións de alguén que quere algo e relatos así, nos que priman valores distintos á atmosfera axúdanme a adquirir novas perspectivas.
L’Italia chiamò pareceume máis orgánico, pero creo que é porque o entendo como historias distintas, con cadanseu elemento sobre o que xiran, e non catro versións sobre o mesmo obxecto. Poderíase tomar Italia como o centro, pero creo que cada versión, ao ser escrita, se foi afastando das demais.
A pesar disto xoga ben con lugares comúns entre as partes, que é o que lle dá esa sensación de conexión que queda tras a lectura. Mostra un gran coñecemento sobre a situación do relato sen ter que facer exposición deste, que é outro punto a favor. Os tempos do baile tamén funcionan ben como elemento de cohesión. Moi ben pensado.
O meu voto, por esta sensación, é para L’Italia chiamò.
Son as dúas, acabo isto que pode estoupar o pranto en calquer momento.
Don Fabricio. Eu tampouco entedín moito, pero o que entendín gustoume. Hai potencia nas persoaxes, e niso que pasa (sexa o que sexa), tenme ata un punto Lynch se vos son sincero. A min pasoume coma a César, vin os puntos de vista moi parecidos entre si, se se fai o relato en primeira persoa as voces teñen que soar distintas se hai catro versións, como cando fas diálogo e te esforzas porque cada un teña o seu aquel.
L’Italia chiamò. (Cantos fixestes coma min e para comentar copiastes e pegastes o título?). Tamén me gustou bastante pero por outros motivos. Isto non é un relato, nin catro, é unha canción. Ten o rollo ese evocador de Italia con esas cousiñas soltas, un ton poético moi conseguido, os un-dous-tres (que eu recomendo reducir á metade porque ao final do segunda parágrafo cargan de coidao) e, sobre todo, un moi bo final.
VOTO por L’Italia chiamò (copia pega de novo) por un un-dous-tres pero, se o seu rival dese diferenciado aos narradores algo mellor, outro galo cantaría un-dous-tres.
‘Don Fabricio’: Custoume tamén entender de que se falaba aquí, pero se sigo o consello de centrarme na atmosfera que constrúe, gústame, vai deixando detalles que a definen, e no personal non me molestou que dúas partes correspondan a reflexións e as outras dúas a cartas; si se bota en falta unha maior diferenciación entre elas.
‘L’Italia chiamò’: Este texto, de entrada, pareceume máis doado de entender, e entrando no debate de se cumpre a traba ou non, penso que se pode considerar que si o fai, xa que ofrece distintas partes do que sería Italia, malia que non confronten tan directamente.
Voto por ‘L’Italia chiamò’, convenceume máis o seu ritmo e as imaxes que evoca.